Pit Mondrijan je holandski slikar rođen 1872. godine za čije se ime najčešće vezuje umetnička grupa De Stajl čiji je on bio koosnivač, kao i neoplasticizam – novi stil apstraktne umetnosti. Gotovo da na svetu ne postoji osoba koja nije jednom u životu videla njegovu čuvenu Kompoziciju sa crvenom, žutom i plavom, bila ona svesna toga ili ne.
Osnovne ideje neoplasticizma Mondrijan je izneo u svom delu Nova plastika u umetnosti (De Nieuwe Beelding in de Schilderkunst). Njime on zapravo označava i svoj ulazak u svet kritike i teorije umetnosti, čime se za života, takođe bavio.
Neoplasticizam je tako u svojim esejima nazivao svojevrsnim balansom između sukobljenih principa, ili onoga što bi se u književnoj teoriji moglo nazvati binarnom opozicijom.
Tako nas, dakle, neoplasticizam uči da muško i žensko, emotivno i razumno, crno i belo moraju biti u ravnoteži, odnosno da se u takvu ravnotežu moraju dovesti.
I pored svih eseja, možda je najbolji opis neoplasticizma pružio u pismu koje je poslao H. P. Bremeru, a čiji deo glasi:
„Ja konstruišem linije i kombinacije boja na ravnoj površini kako bih iskazao opštu lepotu sa najvećom svešću. Priroda (ili ona koju ja vidim) me inspiriše, stavlja me, kao i svakog slikara, u emocionalno stanje u kojem jedan poriv dođe da nešto napravi, ali ja želim doći što je bliže moguće istini i svemu apstraktnom iz toga, dok ne dostignem osnovu (još uvek samo spoljašnju!) stvari… Verujem da je moguće da, preko horizontalnih i vertikalnih linija konstruisanih svesno, ali bez kalkulacije, vođenih velikom intuicijom i dovedenih do harmonije i ritma, ova osnovna forma lepote, dodavanjem drugih linija i zavoja ako je potrebno, može postati umetnost, jaka kao što je i istinita.“
4Kompozicije
Često se govori kako je u jednom periodu svog života Mondrijan zapravo slikao jednu sliku – Kompoziciju. Ovakve tvrdnje nastaju iz niza njegovih slika koje se uglavnom sastoje iz raznih obrazaca mreža koje čine pravilni geometrijski oblici poput kvadrata i trouglova. Slike iz ovog perioda mahom se fokusiraju na osnovne boje – crvenu, žutu i plavu – koje će kasnije postati njegov zaštitni znak.
Vremenom, Mondrijanov stil postaje jasan i čist, gotovo sterilan. Osim osnovnih boja, slikama dominiraju i bela i crna. Štaviše, upravo će bela boja postati fokus njegovih slika u kasnijim godinama. Ostali oblici naslikani su kao da proviruju iz bele pozadine, ali su im, u početku, linije jasno definisane i jako crne.
Kasnije će, međutim, tokom godina provedenih u Americi, karakteristične crne linije postati bleđe, da bi korak po korak potpuno nestale. Time njegove slike postaju vedrije i življe, a opšti utisak čini se manje agresivnim.
