1. Živojin Pavlović
Jedan od najistaknutijih i najznačajnijih reditelja jugoslovenskog crnog talasa bio je Živojin Pavlović, ujedno naš poznati književnik i slikar.
Rođen 1933. godine u Šapcu, u Beograd dolazi kako bi studirao slikarstvo na Akademiji primenjenih umetnosti, ali ubrzo počinje da piše o filmu za beogradske novine i časopise. Kako to obično biva, ljubav prema filmu odvela ga je rediteljskom poslu.
Najpre je snimao kratke i amaterske filmove, da bi 1963. učestvovao u snimanju filma Grad, jednom od prvih ostvarenja jugoslovenskog crnog talasa. Štaviše, Grad se, po mišljenju većine filmskih radnika, smatra začetnikom crnog talasa.
Na filmu Grad sa njim su sarađivali i Kokan Rakonjac i Marko Babac. Svako od njih trojice je odradio po jedan od tri segmenta ‒ Ljubav, Srce i Pavlovićev Obruč. Njih trojica okupili su grupu entuzijasta, slobodnjaka kinoklubaša, kako ih zove Tirnanić (Crni talas, 2008. Filmski centar Srbije).
Ukratko, u to doba filmovi su u Jugoslaviji počeli da se snimaju nezavisno od studija i producentskih kuća, onako kako se danas u svetu snimaju indi filmovi.
Film nije prihvaćen sjajno i bio je jedan od prvih filmova koji su u bivšoj Jugoslaviji bili zabranjeni. Film Grad je čak dospeo i na sud, i to Okružni sud u Sarajevu gde je 26. jula privremeno zabranjen, da bi 13. avgusta iste godine zabrana bila potpuna.
Kuriozitet je da je filmu suđeno za prikazivanje, kako piše Bogdan Tirnanić u svojoj knjizi Crni Talas, a da film nikada nije bio javno prikazan. Pritom, i da jeste bio prikazan, film ne bi spadao pod sarajevsku nego pod beogradsku jurisdikciju.
Opšta javnost zvanično je zamerila filmu Grad njegovu nerealističnost i odsustvo veze sa stvarnošću. Filmovi crnog talasa odbijali su da u centar svojih priča prikažu socijalističku propagandu koja je servirana kroz ratne partizanske filmove. Umesto toga, mladi reditelji odlučivali su se da prikažu mladi sloj i obične ljude koji u jeku prosperiteta SFRJ žive neke svoje, potpuno drugačije priče.
Zbog filma Grad, Pavloviću su stopirali rad na filmu Povratak koji se bavio beogradskim podzemljem. No, ovakvi incidenti nisu u Pavloviću ubili želju da snima, iako je u njegovom slučaju cenzure i zabrana bilo možda i najviše. Tirnanić piše kako je i Pavlovićev film Zaseda bio bunkerisan do 1990. i sve samo zbog toga što je propagirao ideju da revolucija jede svoju decu. Inače, Zaseda je poslednji deo Trilogije smrti.
Ipak, najznačajnija ostvarenja Živojina Pavlovića koja pripadaju crnom talasu jugoslovenskog filma su Kad budem mrtav i beo sa Draganom Nikolićem u glavnoj ulozi (za koji je dobio nagradu za najbolji film u Karlovim Varima) i Buđenje pacova (oveštan Srebrnim medvedom u Berlinu), oba iz 1967, i Neprijatelj, rađen po motivima Dvojnika Dostojevskog, iz 1965.
