Predrag Matvejević, publicist, književni teoretičar i esejist preminuo je danas u Zagrebu. Do 1991. godine predavao je francusku književnost na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, između 1991. i 1994. godine predaje slovensku književnost na Nouvelle Sorbonne, a od 1994. do 2007. srpsku i hrvatsku književnost i srpskohrvatski jezik na Rimskom univerzitetu La Sapienza, gde se uspješno zalagao da se taj studijski smer ne ugasi
Citati koje prenosimo deo su teksta jednog od njegovih najpoznatijih dela, Mediteranskog brevijara.
Gradili su ga sklad i mjera, geometrija i logika, zakon i poetika. Rušili su ga suparništvo i nesnošljivost, bezakonje i mržnja, nasilje i fanatizam.
Mediteran je podizao spomenike vjeri i praznoverju, veličini i taštini.
Na Mediteranu duh stari sporije od tijela.
Mijeh vina, tovar drva, šaka soli, oka brašna, žlica ulja, zera papra, skrupul poštenja.
Začini su se prevozili lađama i prenosili karavanama, najčešće s istoka prema zapadu, i s južnih obala prema sjevernima: papar, cimet, vanilija, šafran, anis, muškatov cvijet, indijski kari.
Stara je Helada poznavala više od sedamdeset vrsta kruha dok su barbari, opsjedajući gradove na Mediteranu, kusali kašu i žvakali prženo zrnje.
Više su znoja prolili oni koji su krčili vinograde, nego sužnji koji su podizali piramide.
I sami su Grci tražili sebe u prošlim vremenima više nego u suvremenosti- nostalgija je prava Grčka riječ.
Al Idrizijeve karte više nijesu pouzdane, ali su ostale lijepe. Bile su bez premca na srednjovjekovnom Mediteranu.
Nacije koje se formiraju uzimaju kartu jednom kao ogledalo, drugi put kao program.
Mjesta na kojima su podignuti samostani, manastiri ili tekije pomno su birana. Na uzvisinama su s kojih se vidi morska pučina, na rubu pustinje koja je slična pučini, na malim otocima ili još manjim otočićima- tamo gdje nebo izgleda bliže, vjera viša, molitva uzvišenija.
Od antracitnog granita iz Jablanice na Neretvi, zvanog gabro, podignut je spomenik Njegošu na vrhu Lovćen planine.
I banke su izum Bliskog Istoka i njegova trgovačkog duha: kao da je sve zlo i svako dobro došlo s tih strana Mediterana.
Islam je bio u odnosu prema tržnici uviđavniji od kršćanstva. Po Novom zavjetu trgovci su istjerani iz hrama. U Kuranu, pak, Poslanik ide po tržnici i hranu na njoj uzima.
Kamena juha stara je kao i bijeda Mediterana.
Sunce juga prosvjetljuje duh, ali ponekad oduzima pamet.
Demokratija, rođena na jugu, teže je na njemu rasla nego na sjeveru.
Mediteran je rodio Evropu, dugo je bio veći i značajniji od nje, odavno više nije.
Pesimizam se uvukao u povijest i u svako shvaćanje povijesti.
Hrvatskim kraljevima i kneževima imena završavaju na slav i mir ( Tomislav, Zvonimir) što ne ide u prilog onima koji poriču slavensko podrijetlo Hrvata.
Ožednjeli konji mučeničke srpske vojske u Prvom svjetskom ratu pohrlili su prema talasima da se napoje: zanjištali su okusivši slanu vodu. Ti su njiskovi možda simbolični- car Dušan je izašao na tri mora- Jadransko, Egejsko i Jonsko.
Povijest svetionika na Mediteranu je povijest čežnje i samoće.
Daj mi sreću i baci me u more (Safardi)
